Bronnen

Periode 

Na de Frans-Duitse oorlog werd Duitsland in 1871 een eenheid met het Duitse Keizerrijk, hoewel de voormalige vorstendommen ook nog een zekere mate van zelfstandigheid genoten. In die jaren 1870 werd ook de burgerlijke stand ingevoerd, deze noemt men ‘Personenstand’. Op 1 februari 1870 was het groothertogdom Baden als eerste aan de beurt, het koninkrijk Pruisen volgde op 1 oktober 1874 en voor de rest van het Duitse Keizerrijk werd de burgerlijke stand op 1 januari 1876 ingevoerd.

In de Frans-Napoleontische tijd waren diverse gebieden van wat later het Duitse Keizerrijk zou worden onder Frans of Napoleontisch bewind komen te staan. In de departementen links van de Rijn werd in 1798 al de burgerlijke stand ingevoerd en deze loopt door tot het jaar 1875. In Westfalen werd in 1808 de burgerlijke stand ingevoerd en in de andere gebieden rechts van de Rijn pas in 1810. In die gebieden duurt de burgerlijke stand tot slechts 1814. De oudere burgerlijke stand van voor 1876 noemt men ‘Zivilstand’.

Naast de Zivilstand en Personenstand kenden diverse vorstendommen ook mengvormen van de burgerlijke stand en kerkelijke registers. Zo bestonden er in het groothertogdom Baden bijvoorbeeld 'Standesbücher' en in het koninkrijk Württemberg ‘Zweitschriften der Kirchenbücher’. Die bronnen zijn vaak uitvoeriger dan de kerkelijke registers, maar genoten geen officiële status van burgerlijke stand.

Bewaarplaats

Voor de Personenstand gold dat deze verplicht in tweevoud moest worden opgemaakt. Er bestonden dus zowel Haupt- als Nebenregister, later Erst- en Zweitbücher genoemd. De Hauptregister en Erstbücher liggen meestal bij de afdeling burgerlijke stand van de gemeente, terwijl een groot deel van de Nebenregister en Zweitbücher naar de verschillende Landesarchive zijn overgebracht, de archieven van de deelstaten dus.

Raadplegen 

Voor geboorteakten geldt een openbaarheidstermijn van 130 jaar, voor huwelijksaken 80 jaar en voor overlijdensakten 30 jaar.

Gegevens 

Net zoals de Belgische burgerlijke stand bestaat de Duitse uit drie soorten akten, met de volgende gegevens:

• Geboorteakte: de naam en voornamen van het kind, de ouders en de aangever, de datum en tijd van de geboorte, het geslacht, de leeftijd, het adres en het beroep van de ouders.
• Huwelijksakte: de naam en voornamen van de huwelijkspartners, de ouders en de getuigen, de datum van de huwelijksafkondigingen en het huwelijk, de geboorte- en woonplaats, de leeftijd en het beroep.
• Overlijdensakte: de naam en voornamen van de overledene, de ouders, de partner(s) en de aangever, de datum en tijd van het overlijden, de geboorte- en woonplaats en de leeftijd.

Naast die drie akten van de burgerlijke stand bestaan er ook ‘Sammelakten’ of ‘Belegakten’, bijlagen bij zowel de Zivil- als de Personenstand. Naast de huwelijksbijlagen die ook in België gekend zijn, bestaan er ook geboorte- en overlijdensbijlagen. Te denken valt onder meer aan geboorte- en overlijdensextracten en aan overlijdensverklaringen (met doodsoorzaak) die je in de Sammel- of Belegakten kan vinden.

Let op 

• De aangiftedatum is niet altijd gelijk aan de geboorte- of overlijdensdatum.
• De Duitse burgerlijke stand is geschreven in het zogeheten ‘Kurrentschrift’. Voor beginners is dit schrift zeker niet altijd makkelijk om te lezen. Om dit schrift onder de knie te krijgen is oefening nodig.

Tips 

• Met uitzondering van de deelstaat Beieren kan je inmiddels van diverse gemeenten en steden in de voormalige Bondsrepubliek Duitsland (West-Duitsland) de akten van de burgerlijke stand via internet raadplegen. Dit is bijvoorbeeld mogelijk bij het Niedersächsisches Landesarchiv, het Landesarchiv Nordrhein-Westfalen, de Landesarchivverwaltung Rheinland-Pfalz en het Landesarchiv Hessen. Daarnaast kan je via FamilySearch gratis en via Ancestry.de tegen betaling delen van de burgerlijke stand uit verschillende Duitse plaatsen raadplegen.
• Zijn de akten van de burgerlijke stand van een betreffende plaats nog niet gedigitaliseerd, dan kan je het beste contact opnemen met de burgerlijke stand (Standesamt) van de betreffende plaats. Tegen betaling kan je dan vaak een scan van de gezochte akte bekomen.