Bronnen

Periode

Tot het begin van de 20e eeuw waren geboortekaartjes vooral iets voor de elite. Maar vanaf de jaren 1930 werden ze steeds populairder bij het brede publiek. In die periode doken ook de eerste geïllustreerde kaartjes op. Waar ze eerst vooral functioneel waren, kregen ze gaandeweg een persoonlijkere stijl, met meer variatie in formaat en ontwerp.

Bewaarplaats

Duik eerst en vooral eens in je familiearchief (zie stap 1, puntje 3). Wie weet vind je een schat aan informatie opgeslagen in stoffige dozen op zolder.

Vind je daar niet wat je zoekt? Dan kan je je zoektocht verderzetten bij een lokale erfgoedvereniging voor familiekunde, heemkunde of volkskunde. Neem contact op met de verenigingen binnen het geografische zoekgebied (de erfgoedkaart van Faro geeft een handig overzicht). Met wat geluk vind je de geboortekaartjes alfabetisch geordend of zijn er lijsten beschikbaar.

Gegevens

Geboortekaartjes onthullen bijzonder veel over families. Welke gegevens kan je terugvinden in geboortekaartjes?

• Geboortedatum
• Voornaam en familienaam boreling
• Voornaam en familienaam van de ouders
• Beroep van de ouders
• Plaats van geboorte en woonst
• Naam van peter(s) en meter(s)
• Het aantal kinderen in de familie en eventueel de namen van zussen en broers
• Soms wordt ook het gewicht van de baby vermeld. En of het een eerstgeborene is of niet.
• Randinformatie die zeer uiteenlopend kan zijn, zoals gedichten, spreuken, afbeeldingen en foto’s. Extra details die een beter inzicht kunnen geven in de leefwereld van de familie.

Die gegevens variëren naargelang de culturele, levensbeschouwelijke en sociale inkleuring van het gezin.

De naam van de meter en peter geeft ons bijvoorbeeld meer informatie over de uitgebreide kring. Peter en meter kennen we onder de naam ‘doopheffers’, in de parochieregisters (linken naar parochieregisters) ‘susc.(eptor)’.

Tot de jaren zestig van de 20ste eeuw kan men er in België min of meer op rekenen dat de peter bij het eerste kind de grootvader van vaderszijde was. En de meter de grootmoeder langs moederszijde. Dat geeft ons de gehuwde naam en de meisjesnaam van de meter, de naam van de peter met de naam van diens partner.

Ondertussen komen ook vrienden in aanmerking voor het meter- en peterschap. In beide gevallen is het een uitdrukking van een speciale band. Dat geeft ons meer informatie over de familie en haar cirkel en is daarom interessant voor de genealoog.

Raadplegen

Begin je zoektocht bij het familiearchief. Breid daarna uit naar heemkundige kringen, genealogische genootschappen en archieven.

Let wel: er is geen centrale databank of openbaar archief voor geboortekaartjes. Wel een aantal individuele studies en verzamelingen.

Voor Antwerpen kan je bijvoorbeeld terecht bij het Rijksarchief en het FelixArchief.

• Het Rijksarchief Antwerpen heeft in haar eigen collectie weinig geboortekaartjes. Maar het heeft een groot aantal archiefdozen in bruikleen gegeven aan het Documentatie- en Studiecentrum voor Familiegeschiedenis, met daarin huwelijksaankondigingen, communieprentjes, geboortekaartjes en overlijdensberichten van verschillende periodes. Ze zijn gescand door het Centrum voor geïnteresseerden.
• Het FelixArchief in Antwerpen heeft voor dit bestanddeel drie mappen van alfabetisch gesorteerde geboorteaankondigingen. Alleen te raadplegen in de leeszaal. De kans is klein dat je daarin een welbepaalde geboorteaankondiging terugvindt. Een goede dosis geluk helpt.

Volgens het FelixArchief heb je meer kans om een aankondiging te vinden in de bewaarde familiearchieven. De zoeker vertrekt dus van een vooraf bekend gegeven.

• In het archief van het Documentatie- en Studiecentrum voor Familiegeschiedenis te Merksem bevindt zich een uitgebreide verzameling van heel België over verschillende periodes, alfabetisch gerangschikt (op naam van de vader), in kleine en grote enveloppes. Er bestaat nog geen lijst van de namen.

Let op

• Geboortekaartjes zijn geen officiële documenten, dus namen hoeven niet overeen te komen met de officiële registers. Zo kan een kind op het kaartje een roepnaam krijgen, terwijl de officiële naam anders is. Dat kan je op het verkeerde spoor zetten.
• Let op als je namen op geboortekaarten openbaar maakt. Er kunnen privacyregels gelden.
• Verifieer voor je publiceert of er auteursrechten gelden op de afbeeldingen van geboortekaarten! Ook als de illustrator overleden is.
• Hoe ouder de geboortekaart, hoe minder kans dat de achternaam (laat staan de voornaam) van de moeder vermeld wordt.

Tips

• Op zoek naar een specifieke familie in je stamboom? Denk lokaal! Familiearchieven belanden vaak in plaatselijke archieven, verenigingen of zelfs bij heemkundige kringen. Soms doordat de familie invloedrijk was, en soms gewoon na een zolderopruiming. Neem contact op met de heemkundige of genealogische kring in de regio die je onderzoekt.
• Vind je het geboortekaartje dat je zocht? Let dan ook op de afbeeldingen en motieven. Religieuze symbolen, Vlaams-nationalistische of vrijzinnige boodschappen kunnen iets vertellen over de overtuigingen van het gezin.
• Kijk ook naar de manier waarop het kaartje gedrukt is, de aanwezigheid van teksten, gedichten, het papier, ... Weet dat al die gegevens zorgvuldig geselecteerd zijn door de verspreider van de boodschap.