Links
AI-tools voor genealogen: je eigen (gratis) digitale assistenten
Kom je als genealoog soms handen tekort? Gelukkig staan slimme tools die gebruikmaken van artificiële intelligentie (AI) klaar om je te helpen! Of je nu vergeelde foto’s wil opfrissen of context zoekt bij historische momenten, deze digitale assistenten maken je onderzoek eenvoudiger én leuker. Pluspunt: de meeste tools hieronder zijn volledig gratis.
Welke tools?
Google Lens
Google Lens herkent en vertaalt tekst op oude objecten. Denk: labels en inscripties. Bovendien kan je meer informatie krijgen over de historische voorwerpen zelf. Maak een foto met Google Lens (app) of upload een foto in je browser. Let wel: voor sommige browsers zal je een add-on moeten installeren.
Gebruik Google Lens om je foto’s te dateren. Staat er een auto op de foto? Google Lens kan vaak het merk en model herkennen. Stel, het herkent een Volkswagen Kever, dan kun je opzoeken vanaf welk jaar dat model op de markt was. Dat geeft je een ondergrens voor de datering van je foto.
Transkribus
Heb je oude documenten of handgeschreven brieven die lastig te lezen zijn? Gebruik Transkribus om historische teksten te transcriberen. Bekijk ons flmpje met stap-voor-stap uitleg op Histories.be!
PhotoScan
Met de PhotoScan-app kan je geprinte foto’s inscannen en digitaliseren. De app verwijdert vlekken en reflecties. Daarna kan je met andere tools (zoals MyHeritage In Color) de kleur en details verbeteren.
Heb je een scanner die kan scannen op 600 tot 1200 dpi? Gebruik die voor je foto’s! Dat levert de beste kwaliteit op. Geen scanner? Geen probleem: de PhotoScan-app is een goed alternatief om geprinte foto’s in te scannen en te digitaliseren. Bovendien heb je de app overal op zak.
Digitaliseer altijd eerst historische documenten (zoals foto’s): maak er een foto van met een camera of smartphone. Want artificiële intelligentie kan alleen met digitale bestanden overweg.
MyHeritage In Color
Kleur zwart-witfoto’s en vervaagde foto’s in. AI-technologie zorgt voor natuurlijke kleuren die passen bij de historische context. Let op: kleuren zijn mogelijk niet zoals in de werkelijkheid.
Voor de tentoonstelling Crime Scenes (over interieurbeelden uit het interbellum) werd dit AI-model gebruikt om archiefbeelden in te kleuren.
Er zijn nog vele andere chatbots, zoals Microsoft Copilot en Perplexity.ai. Zoek degene die het beste werkt voor jou. Gerry maakt bijvoorbeeld gebruik van Microsoft Copilot tijdens het opsnorren van zijn familiegeschiedenis:
Je kan perfect een 15de-eeuwse tekst woord voor woord ontraadselen, maar daarmee begrijp je de betekenis van de zinsconstructies nog niet. Daarom gebruik ik Microsoft Copilot om mijn transcripties (van teksten in het Diets) te vertalen naar modern Nederlands.
Een korte handleiding voor ChatGPT als vertaalassistent
Hoe gebruik je ChatGPT om historische documenten te vertalen? Deze 5 stappen zijn geïnspireerd op het originele bericht van Peter Eyckerman, dat je kan terugvinden op zijn Facebookpagina.
Let op: dit werkt alleen met gedrukte teksten. Heb je handgeschreven documenten? Zet ze eerst om naar gedrukte tekst met Transkribus of transcribeer korte teksten handmatig, want dat blijft vaak de snelste optie.
-
1. Maak van scans een doorzoekbare PDF
Heb je scans van een document met gedrukte tekst? Gebruik het programma NAPS2 (een gratis tool) om de scans samen te voegen tot één doorzoekbaar PDF-bestand. Andere tools zijn Adobe Acrobat (heeft een proefversie) of OnlineOCR (gratis).
En onthoud: hoe beter de OCR-kwaliteit, hoe minder correcties je later hoeft aan te brengen!
-
2. Kopieer de tekst uit de PDF
Open je PDF en selecteer alle tekst (gebruik de toetsencombinatie CTRL+A) om het hele document te kopiëren.
Plak de tekst in een eenvoudig tekstprogramma, zoals Kladblok (Windows) of TextEdit (Mac). Sla het bestand op als een .txt-bestand.
-
3. Splits het bestand
Als de tekst te lang is voor de gratis versie van ChatGPT, deel het dan op in kleinere bestanden (bijvoorbeeld elk bestand 30 pagina’s).
Doe dat op een logische manier: probeer bijvoorbeeld hoofdstukken of secties apart op te slaan. Dat maakt het makkelijker om later iets terug te vinden in de vertaling.
-
4. Vertaal
-
Laad een van de kleinere .txt-bestanden op in ChatGPT.
-
Klik op de paperclip (het upload-icoon) en kies je tekstbestand.
-
Geef ChatGPT als opdracht: “Vertaal deze tekst naar het Nederlands.”
-
Kopieer vervolgens de vertaalde tekst en plak het in een nieuw document.
Is ChatGPT klaar met een stuk? Typ dan “ga verder met vertalen” om door te gaan met de rest van de tekst. Herhaal dit proces voor elk deel van je tekst totdat alles vertaald is.
-
-
5. Controleer de vertaling
ChatGPT kan soms moeite hebben met specifieke termen of context in de tekst. Kijk daarom zo nu en dan mee om te zien of de vertaling goed aansluit. Let vooral op juridische of historische termen.
Tips
Ben je een AI-dummy? Geen zorgen! Probeer één tool tegelijk, zodat je rustig kunt ontdekken wat elke AI voor je kan doen. Start met Google Lens om documenten te vertalen. Of vraag Gemini hoe het leven van je voorouders eruitzag.
Wil je meer leren over AI en ben je het Engels machtig? Volg dan zeker de facebookgroep: Genealogy and Artificial Intelligence (AI).
Let op
-
AI kan fouten maken! AI-tools vervangen geen menselijke expertise. Het is belangrijk om de resultaten van AI-tools te combineren met je eigen kennis en onderzoek. Beoordeel de resultaten kritisch!
-
Hang je vuile was niet zomaar buiten! Deze AI-tools gebruiken heeft privacy-implicaties. Lees dus de privacyverklaringen voordat je persoonlijke informatie deelt.
-
De meeste AI-tools die we hier vernoemen zijn volledig gratis te gebruiken (met uitzondering van Transcriptor). Maar sommige AI-tools proberen je wel te verleiden tot betalende formules. Bovendien heeft AI een hoog energieverbruik en dus een hoge milieukost. Een vraag stellen aan ChatGPT gebruikt 25 keer meer water dan diezelfde zoekopdracht in Google. Zeker iets om rekening mee te houden.
-
AI kan soms bestaande inhoud overnemen zonder bronvermelding. Controleer daarom altijd of de tekst origineel is en geen auteursrechten schendt. Twijfel je? Herschrijf de tekst in je eigen woorden!