Ontdek jouw familiegeschiedenis
Stap 5: Van stamboom tot familiegeschiedenis
Met de gevonden en bewaarde gegevens kan je een heuse familiegeschiedenis schrijven. Vragen over het verleden vormen het vertrekpunt. Verder bepaal je zelf de vorm die het aanneemt.
1. Ga uit van een historische vraagstelling
Bij het samen puzzelen van je familiegeschiedenis rijzen er ongetwijfeld allerhande vragen. Je wilt meer weten over een ongewoon beroep, een onverwachte gebeurtenis of onopgehelderde feiten. En je vraagt je vast af hoe je voorouders in het leven stonden. Hoe was het om op te groeien in dat kleine dorp? Hoe leerden je overgrootouders elkaar kennen? Hoe zijn je familieleden oorlogen doorgekomen? Waarom hebben je voorouders hun thuisland verlaten? Was het normaal dat zoveel kinderen in je familie vroegtijdig overleden?
Vragen zoals deze prikkelen. En elk gevonden antwoord roept nieuwe vragen op. Zo bouw je stap voor stap een échte familiegeschiedenis uit.
Laat je nieuwsgierigheid de vrije loop en vermijd hokjesdenken. Ga uit van een brede notie van geschiedenis en erfgoed. Plaatsen kunnen bijvoorbeeld net zo interessant zijn als de mensen die er woonden; verhalen, herinneringen en tradities even fascinerend als officiële feiten; het dagdagelijkse leven even meeslepend als “grote” gebeurtenissen, verschuivingen en processen.
Ga uit van verschillende Bronnen: bronnen over verschillende aspecten van het verleden, beeldend, schriftelijk en mondeling, materieel en immaterieel.
2. Bepaal de vorm
Wil je je familiegeschiedenis concreet uitwerken? Dan zijn de mogelijkheden legio. Je kiest zelf welke vorm ze aanneemt:
- Een fotoalbum met commentaar.
- Een familiekroniek of een boek met je memoires.
- Een familienieuwsbrief.
- Een website.
- Een documentaire of een podcast.
- Enzovoort.
Als twintiger vond Habiba (1981) een oude Larousse uit 1909. Die vermeldde een vrijheidsstrijder uit de Maghreb met haar familienaam. Hij zou rond 1847 voor een korte periode de rebellentroepen geleid hebben tegen de Fransen. "Het leidde me naar gesprekken met de ouderen van de familie, bezoeken aan vergeten begraafplaatsen, en uren opzoekwerk op het internet en in de archieven in Tétouan." Zij werkt nu aan een filmportret van haar overleden vader, die in de jaren 1970 naar Europa emigreerde. "Het wordt misschien een audiovisuele brief voor mijn dochtertje, die hem nooit heeft gekend."
Klik hier voor een interview met Habiba.
Thijs' opa Daniël schreef in de jaren 1980 een familiekroniek, met de levensverhalen van de West-Vlaamse familietak, vermengd met zijn eigen herinneringen. Door de rijke details komt de geschiedenis tot leven. De vlucht van zijn grootouders naar Engeland tijdens de Eerste Wereldoorlog bijvoorbeeld, en zijn eigen jeugd in het Oostende en Eernegem van de jaren 1930. Hij gaf de kroniek zelf uit in enkele exemplaren. Thijs werkt nu aan een nieuwe editie. "Ik heb de tekst overgenomen en geannoteerd. Ik illustreer het geheel met scans van familiefoto’s en van documenten, zoals de bewaarde postkaartwisseling van '14-'18."
Nadia (1984) schreef haar boek Dochter van de dekolonisatie naar aanleiding van de 60ste herdenking van de onafhankelijkheid van Congo. Het verweeft haar persoonlijke familieverhaal met de relaties tussen België en Congo. Zo reconstrueert ze het leven van haar grootvader Arthur Clerebaut, die in 1928 in de kolonie met een Congolese vrouw een zoon op de wereld bracht. "Op latere leeftijd ontdekte ik zelf hoe de sporen van Congo voortleven in België. Ik neem mijn gemengde Belgisch-Congolese stamboom als de basis voor een pleidooi voor het dekoloniseren van mens en samenleving."
Klik hier om Nadia te horen spreken over haar boek.
Een ietwat mythische grootoom Cyriel die, piepjong nog, sneuvelde in de laatste weken van de Eerste Wereldoorlog. Dat verhaal werd door de grootouders af en toe opgedist in de familie van historici Brecht Deseure en Barbara Deruytter. Veel details waren er niet, wel een ingekaderd patriottisch herinneringsportret en een geïdealiseerde biografie in de naoorlogse reeks “Onze Helden”. Toevallig kwam rond de herdenking van ‘100 jaar Eerste Wereldoorlog’ waardevol brieven- en fotomateriaal naar boven over Cyriel. Reden genoeg voor Barbara en Brecht om het verhaal grondig uit te spitten en tot leven te brengen. Het resultaat van dat zoekwerk is te bekijken op www.cyrielderuytter.be.
The sky is the limit. Wist je dat onderzoek naar familiegeschiedenis ook voor vele musea en erfgoedinstellingen essentieel is? Het ondersteunt hun tentoonstellingen, publicaties en activiteiten.
In 2017 begon Bokrijk in het Openluchtmuseum een grote restauratiecampagne. Van elk gebouw wordt de gemeente van herkomst betrokken. "Ook herinneringen vormen de geschiedenis van dit erfgoed. Elk gebouw draagt een veelheid aan verhalen met zich mee," aldus voorzitter Igor Philtjens. Essentieel is het verhaal van de families die er ooit woonden. Dit wordt opgenomen in de reeks 'cahiers' van het museum en voedt de publiekswerking. Bovendien maken die families deel uit van de 'communities' van mensen rond elk gebouw. "Zo ontvingen wij in 2019 de familie van de laatste molenaar van de Olieslagmolen uit Ellikom, Nicolaas 'Nikkel' Cillen, tijdens hun jaarlijkse familiebijeenkomst."
Je hoeft er niet meteen je levenswerk van te maken, al kan dat natuurlijk. Begin klein. Misschien wil je wel een kortverhaal uitwerken over een gezin of een familielid? Laat je daarvoor inspireren door onze Verhalen. Die schreven mensen zoals jij en ik.
Verhalen en artikels over familiegeschiedenis lees je bovendien in Vlaamse Stam, het tijdschrift van Familiekunde Vlaanderen. Ook andere bladen - van regionale afdelingen van Familiekunde, van heemkringen en van historische verenigingen - staan klaar om onderzoeksresultaten te publiceren.
Valerie (1980) is redactielid van Vlaamse Stam. "In Vlaanderen zijn wij het bekendste en meest gelezen tijdschrift voor familiegeschiedenis. Onze nummers verschijnen driemaandelijks, met boeiende artikels, interviews en nieuwsberichten. Er is ook een vaste DNA- en fotorubriek. We werken dikwijls met themanummers, bijvoorbeeld rond oorlog, huizenonderzoek, identiteit en vrouwengeschiedenis. Wil je te weten komen hoe anderen hun familiegeschiedenis schrijven? Wil je zelf een artikel insturen? Dan ben je bij onze redactie aan het juiste adres."
-
Inspirerende voorbeelden
- Adèr, Gabriella. Podcast 'De verschrikkelijk mooie migratie (en alles wat erna kwam)'. OVT/VPRO en NPO Radio 1, 2023.
- De Beukeleer, Maite en Larmuseau, Maarten. In haar voetsporen. Op zoek naar onze voormoeders. Gorredijk: Sterck & de Vreese, 2021. (Klik hier voor het beginfragment.)
- De Keyzer, Diane. De vondelingen – Gevonden kinderen, heel lang geleden tot vandaag. Kalmthout: Pelckmans, 2020.
- Duin, Maartje i.s.m. Bouva, Peggy. Podcast 'De plantage van onze voorouders'. VPRO, 2020.
- Eeckhout, Nele, Houthuys, Siona en Kist, Mirke. Podcast 'Bob'. VPRO, 2017.
- Mosuse, Ronny. De verborgen geschiedenis van mijn vader. Kalmthout: Van Halewyck, 2016.
- Münninghoff, Alexander. De stamhouder. Een familiekroniek. Amsterdam: Prometheus/Bert Bakker, 2014.
- Njotea, Raf en Kennis, Lander. Podcast 'Ouder'. Radio 1, 2021.
- Nsayi, Nadia. Dochter van de dekolonisatie. Berchem: EPO, 2020.
- Roelstraete, Johan. ABC van de genealogie. Brussel: FARO. Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed, 2012. (Klik hier voor de pdf.)
- Terborg, Nicole. Podcast 'kweekje, mi kwekipikin'. Prospektor in coproductie met VPRO, 2023.
- Wittenberg, Dick. Wat doen we met de spullen? Een portret van Nederland in één nalatenschap. Amsterdam: de Correspondent, 2021.
Klaar met stap 5?
Alles gelukt? Goed zo! Je bent klaar om de geschiedenis van je familie te schrijven.
Iets gemist? Ga terug naar het stappenoverzicht.