
Verhalen
ZAAD: op zoek naar de erfelijkheid van bipolariteit in familiegeschiedenis
“De psychiater van mijn vader benadrukte dat zijn ziekte erfelijk is. Alsof hij ons wilde waarschuwen. Dat is heel beangstigend.” Om die angst onder ogen te zien, ging Dries Meddens op zoek naar zijn familieverhaal. In ZAAD, zijn documentaire, deelt hij dat verhaal met de wereld.
13 januari 2025
De ontdekking van een bipolaire stoornis
We keren terug naar de jaren 1990. De moeder van Dries is net overleden. Terwijl het gezin in rouw is, wordt de ziekte van hun vader plots onmiskenbaar zichtbaar.
“Toen pas kwam de bipolaire stoornis van mijn vader echt naar de oppervlakte”, vertelt Dries. “Als kind heb ik die ziekte nooit echt gezien. Ze was er wel, want mijn vader nam dagelijks lithium. Zijn medicijnen lagen bij elke maaltijd naast zijn bord.”
Wat is een bipolaire stoornis?
Een bipolaire stoornis kenmerkt zich door extreme stemmingswisselingen: periodes van manie worden afgewisseld met diepe depressies. Als je een manie hebt, ben je onrustig en voel je je vrolijk. Het voelt alsof je alles kan. Als je een depressie hebt, voel je je heel somber en onzeker.
Belangrijk voor dit verhaal: de stoornis kan erfelijk zijn, maar het is (nog) niet bekend hoe dat op genetisch vlak precies gebeurt.
Dries legt uit dat zijn vader na de dood van zijn moeder de structuur die het gezin hem bood verloor. “Daardoor was de regelmaat van zijn medicatie heel moeilijk in stand te houden. Hij ontspoorde vaker, wat leidde tot opnames. Vaak gedwongen."
De impact daarvan was groot. Met ambulancepersoneel en zelfs politieagenten werd zijn vader opgepakt. “Dat is heel traumatisch voor iedereen, maar vooral voor de patiënt. Dat heeft mij ontzettend kwaad gemaakt.”
De angst voor erfelijkheid
Als Dries zelf kinderen krijgt, maakt die erfelijke kant van de stoornis hem angstig. “De psychiater van mijn vader benadrukte destijds dat zijn ziekte erfelijk is. Alsof hij mijn broers, zus en mij wilde waarschuwen.”
Dries blijft achter met vragen. Wat betekent deze ziekte voor mij? En voor mijn kinderen? Hij gaat op zoek naar antwoorden in zijn familiegeschiedenis.

Deze filmstill toont Dries in zijn studio, waar hij uren spendeerde aan het samenstellen van de beelden die ZAAD tot leven brachten. Foto: Benito Strangio, cameraman van ZAAD.
Van archief tot film: op zoek naar antwoorden
“De start van mijn zoektocht? Het familiearchief. Ik had via mijn vader al veel beeldmateriaal van mijn ouderlijke gezin" legt Dries uit. “Die beelden heb ik aangevuld met gesprekken. Mijn vader was de jongste van elf kinderen. Dus ik heb heel veel neven en nichten die me meer konden vertellen over onze familiegeschiedenis.”
Vooral zijn mysterieuze grootvader, die vroeg overleed, roept vragen op. “Als kind hoorde ik alleen hoe geweldig hij was. Een soort wonderbaarlijke superman. Maar naarmate ik meer leerde over bipolariteit en genetica, begon ik te denken: dat kan wel een manische persoon zijn die in korte tijd ontzettend veel kan bereiken.”
Dries duikt opnieuw in het familiearchief, maar vindt geen sluitend antwoord. “Het enige wat ik heb gevonden, is een opmerking die de vader van mijn grootvader achter op een schilderij schreef: ‘Gemaakt door mijn zoon tijdens zijn verblijf in het Rotterdamse sanatorium.’ Dat was in 1905.”
Sanatoria waren in die tijd plekken waar de gegoede burgerij kon herstellen en tot rust komen. Tegelijk waren het instellingen waar medische zorg werd geboden, vaak bij complexe of chronische aandoeningen.
Helemaal aan het einde van zijn zoektocht stuit Dries op een verhelderende brief van zijn grootmoeder aan zijn vader. De exacte inhoud houdt hij liever voor zich, maar je kan het zelf ontdekken in ZAAD.
Een film die mensen raakt
Binnen zijn gezin merkt Dries hoe groot de impact van ZAAD is.
“Door een film over mijn familiegeschiedenis te maken, heb ik een soort safe space gecreëerd voor mij en mijn kinderen om erover te praten.”
Maar de intieme en persoonlijke invalshoek raakt ook mensen buiten zijn familie. “Na een vertoning delen mensen uit het publiek vaak hun eigen verhaal. Soms in een volle zaal. Daar krijg ik kippenvel van.”
We vroegen Dries of de film kijkers ook inspireert om hun eigen familiegeschiedenis te onderzoeken. “Ik merk inderdaad dat mensen na de film nieuwe inzichten krijgen over hun familie”, legt hij uit. “Dingen die ze willen uitzoeken. ZAAD triggert dus wel de behoefte om zelf op zoek te gaan.”

Een boodschap van liefde
ZAAD laat zien dat een bipolaire stoornis meer is dan een diagnose. Het is een ziekte die het hele leven raakt, maar die ook ruimte laat voor liefde en veerkracht. Die liefde ontbreekt volgens Dries vaak in de zorg.
“Ik ben opgegroeid in een gezin met een bipolaire vader. Maar bovenal in een liefdevol gezin”, zegt Dries. “In de context van het gezin kon mijn vader prima functioneren in de maatschappij.”
Met deze krachtige woorden van Dries willen we graag afsluiten: “De boodschap van de film? Een lastige vraag… Voor mij is het vooral een zoektocht naar nuance, die duidelijk maakt hoe belangrijk liefde is in de omgang met psychische kwetsbaarheid.”
Over Dries Meddens
Dries Meddens beschrijft zichzelf als autodidact. Hij studeerde houtbewerking en begon pas later in zijn leven met films maken. In 2014 verscheen zijn eerste kortfilm, Ciel, die werd vertoond in de Short Corner van Cannes en op het Nederlands Film Festival. Sindsdien wijdt Dries zich volledig aan het maken van films. Hij beschrijft zijn werk als “een proces van reparatie”. Een manier om zijn leven en de wereld via verhalen te helen en te begrijpen.
Zin om ZAAD te zien?
De documentaire is nog tot het voorjaar te bezichtigen op verschillende locaties in Vlaanderen. Een unieke kans om deze indrukwekkende film te zien én inspiratie op te doen voor je eigen zoektocht naar familiegeschiedenis.
Bedankt voor het mooie gesprek, Dries. Met jouw film breng je zachtheid in de wereld. Mogen er nog veel helende verhalen ontstaan uit jouw hoofd en handen.
Auteur: Histories