Bronnen

Periode

Vanaf 1796 (invoering burgerlijke stand).

Bewaarplaats

Stads- of gemeentearchief voor recente akten; Rijksarchief voor oudere akten. Overlijdensakten zijn vaak reeds digitaal raadpleegbaar (zie Links - databanken en archieven).

Raadplegen

1. Zijn raadpleegbaar voor iedereen via de website van het Rijskarchief (via jaarlijkse en tienjaarlijkse tafels*):

• Overlijdensakten opgesteld vanaf 31/3/2019. 
• Overlijdensakten opgesteld vóór 31/3/2019, die ouder zijn dan 75 jaar.

2. Zijn raadpleegbaar na een goedgekeurde aanvraag bij de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente waar de akte is opgemaakt:

Overlijdensakten opgesteld voor 31/3/2019, die jonger zijn dan 75 jaar.

Let op: voor niet-openbare akten (opgesteld voor 31/3/2019 én jonger dan 75 jaar) moet je in aanmerking komen. Kijk even op onze bronbeschrijving over de burgerlijke stand of dat bij jou het geval is. Wie aanspraak maakt, moet een bewijsstuk kunnen voorleggen van de verwantschap. 

Steden en gemeenten stellen akten jonger dan 1920 ter beschikking als die nog niet op de website van het Rijksarchief beschikbaar zijn (bijvoorbeeld voor raadpleging en reproducties). Akten ouder dan 1920 kunnen alleen in het Rijksarchief geraadpleegd worden. Dat kan alleen digitaal.

Uittreksels van akten van overlijden zijn wel onmiddellijk beschikbaar, maar deze vermelden alleen basisgegevens en zijn genealogische gezien minder bruikbaar.

*Tienjarige tafels? Alfabetische lijsten met de namen van alle personen van wie in die tien jaar een geboorte-, huwelijks- of overlijdensakte opgemaakt werd. Die lijsten werden om de tien jaar door de griffer van de rechtbank in eerste aanleg aangemaakt. Op basis van de jaarlijkse alfabetische indexen op naam van de burgerlijke stand.

Gegevens

Net zoals een geboorte of huwelijk, werd een overlijden vanaf 1796 geregistreerd door de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente waar de gebeurtenis plaatsgreep.

De overlijdensakte registreert de naam, voornamen, woonplaats, plaats en datum van geboorte van de overledene en hun (al dan niet overleden) partner. Je vindt er ook de naam, voornamen, geboortedatum en woonplaats van de getuigen in terug. Sommige overlijdensakten (zoals in het hier gebruikte voorbeeld) bevatten ook de naam, voornamen en woonplaats van de ouders van de overledene.

Let op

• De aangiftedatum is niet noodzakelijk dezelfde als de overlijdensdatum. De aangifte moet wel binnen de 24 uur na het overlijden plaatsvinden.
• Wanneer de plaats van overlijden verschilt van de woonplaats van de overledene, is in beide gemeenten een overlijdensakte terug te vinden.
• Levenloos geboren kinderen zijn enkel in de overlijdensregisters terug te vinden. Wanneer een kind 180 dagen gedragen wordt, moet het aangegeven worden bij de burgerlijke stand. De ambtenaar stelt dan een akte van vertoning op (geen overlijdensakte) die in het overlijdensregister wordt opgenomen. Tot 1997 kon geen naam aan het kind worden gegeven.
• Oudere akten bevatten meestal leeftijden en geen geboortedata. Dat maakt het soms moeilijk om het geboortejaar te berekenen.
• Bij een overlijden in een ziekenhuis heeft de directie aangifteplicht.
• Na een gewelddadig overlijden wordt altijd eerst een proces-verbaal opgemaakt.
• Wanneer het lichaam ontbreekt, wordt het overlijden pas na het vonnis in de overlijdensregisters ingeschreven.
• Bij het overlijden van een onbekend persoon wordt steeds een afschrift van de akte aan de provinciegouverneur bezorgd.
• Overlijdt een vreemdeling in België, dan wordt een uittreksel aan het Ministerie van Justitie bezorgd en wordt de overlijdensakte naar het land van herkomst opgestuurd.
• Bij het overlijden van een lid van de adel of de Leopoldsorde wordt een afschrift aan het Ministerie van Buitenlandse Zaken overgemaakt.

Tips

• Noteer zeker ook de getuigen. Die zeggen soms iets over het sociale netwerk van beide families. Hier trad naast de echtgenoot van Joanna Van Hasselt ook één van zijn collega-aardewerkers als getuige op.
• Weet je niet in welke gemeente je overleden familielid woonde of overleden is, dan kan je dit eventueel via de huwelijksakten van hun kinderen traceren. Wanneer de ouders overleden zijn op het moment van het huwelijk, wordt deze informatie opgenomen.
• Doodsoorzaken en de omstandigheden van het overlijden zijn niet terug te vinden in de overlijdensakte. Een uitzondering geldt sinds 1948 voor de vermelding 'Stierf voor België'. Vanaf 1851 werd in België de registratie van de doodsoorzaken bij wet verplicht. In de zogenaamde doodsoorzakenregisters hield elke gemeente een uitgebreid register bij waarin de naam, het beroep, de doodsoorzaak, de begraafplaats, de leeftijd en andere gegevens van de overledenen werd genoteerd. Hoewel vele doodsoorzakenregisters vernietigd werden in de 20ste eeuw, zijn er gemeenten zoals Antwerpen waar ze wel bewaard werden. In het kader van het project S.O.S. Antwerpen wordt daarvan een nationale inventaris opgesteld.