Bronnen

Periode

1830 tot vandaag. Persoonlijke militaire dossiers zijn beschikbaar voor officieren geboren vanaf ca. 1785 en voor onderofficieren en soldaten geboren vanaf 1845.

Bewaarplaats

Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis (KMLK, War Heritage Institute, Brussel): oudste dossiers (databank)

• Documentatiecentrum > officieren geboren voor 1900 en onderofficieren en soldaten geboren voor 1889/1890 (ca. 30.000 dossiers van officieren, vóór stamboeknummer 15574, en ca. 200.000 dossiers van onderofficieren en soldaten)

Algemeen Rijksarchief: meer recente dossiers (alfabetische steekkaarten raadpleegbaar in Rijksarchief, voorheen bewaard door Notariaat DG Personeelszaken van Defensie te Evere)

• ARA 1 > officieren geboren na 1900
• ARA 2 - depot Joseph Cuvelier > onderofficieren en soldaten geboren tussen 1888/1889 en 1930

Hoe te raadplegen

Persoonlijke militaire dossiers ouder dan 100 jaar zijn vrij raadpleegbaar (zowel deze bewaard in het Koninklijk Legermuseum als in het Algemeen Rijksarchief). Dossiers jonger dan 100 jaar, bewaard in het Rijksarchief, vereisen een toelating. Is de betrokken militair reeds gestorven? In dat geval leg je een bewijs van overlijden of een toestemming van de nabestaanden voor. Leeft de militair nog? Dan volstaat een toelating van de persoon dat het dossier in zijn naam mag ingekeken worden. In elk geval moet er een onderzoeksverklaring worden getekend.

Voor een aanvraag heb je volgende gegevens van jouw voorouder nodig: naam, voornaam, geboortedatum en indien mogelijk geboorteplaats en militaire graad.

• Het Koninklijk Legermuseum biedt voor de meer dan 230.000 oudere dossiers die het bewaart een dossierdatabank aan. Hierin kan je zoeken op naam, voornaam, geboortedatum, -plaats en legereenheid. Je kan er controleren of het museum een dossier van jouw voorouder heeft en het dossiernummer terugvinden.
• Dossiers bewaard in het Rijksarchief zijn gerangschikt via het stamboeknummer. Ken je dit stamboeknummer niet? Zoek het dan op via de alfabetische fiches van de Dienst van het Stamboek. Dit bestand van meer dan 2 miljoen steekkaarten gaat over alle personeelsleden van het Belgisch leger en is digitaal raadpleegbaar in alle leeszalen van het Rijksarchief. De reeksen stamboekdossiers en -registers vind je in de zoekrobot van het Rijksarchief terug via het trefwoord 'stamboek'.

Gegevens

Het Belgisch leger hield 'stamboekdossiers' bij over de loopbaan van de militairen. Vanaf de Tweede Wereldoorlog maakte de Centrale Dienst van het Stamboek ook samenvattingen van deze dossiers: de zogenaamde 'stamboekregisters'. Deze registers bieden een beknopt maar volledig overzicht van de loopbaan van de militair.

Als je voorouders hebt die in het Belgisch leger dienden, vind je in hun persoonlijke militaire dossiers mogelijk een schat aan informatie. De dossiers zijn niet eenvormig. Sommige zijn helaas leeg of tellen slechts enkele documenten, andere zijn dan weer zeer lijvig. De documenten hebben verschillende formaten en kunnen handgeschreven zijn of ingevuld op voorgedrukte formulieren.

Een militair dossier kan een waaier aan inlichtingen over de militaire loopbaan bevatten. Dit zijn bijv. stamgegevens zoals datum van in- en uitdiensttreding, legereenheden, opleidingen, mutaties, bevorderingen, onderscheidingen en decoraties. Daarnaast kunnen zaken zoals verwondingen, ziektes, hospitalisaties, sancties of signalementsnota’s na desertie hier deel van uitmaken. Vaak voorkomend zijn steekkaarten van krijgsgevangenschap. Ook andere types documenten zoals briefwisseling, geboorteattesten, huwelijksdossiers, familiale inlichtingen of bewijzen van goed gedrag en zeden kan je in de dossiers aantreffen. Met wat geluk bots je zelfs op kunstwerken gemaakt door een voorouder in dienst of op verwijzingen hiernaar.

Let op

• Neem vooraf zeker contact op met de bewaarinstelling in kwestie. Geef de relevante gegevens die je verzamelde over jouw voorouder-militair door om te controleren of het dossier effectief werd bewaard. Sommige dossiers zijn immers verloren gegaan. Heb bovendien geduld als je niet meteen een antwoord ontvangt, want de archiefdiensten zijn soms overbevraagd.
  • Koninklijk Legermuseum: contacteer het documentatiecentrum via cdoc.klm-mra@warheritage.be.
  • Algemeen Rijksarchief 1 (algemeen.rijksarchief@arch.be) en Algemeen Rijksarchief 2 - Depot Joseph Cuvelier (agr_ar_2@arch.be).
• Wanneer je zoekt in de dossierdatabank van het Legermuseum moet je namen steeds aan elkaar schrijven (dus bijvoorbeeld ‘Vanderbeke’ in plaats ‘Van der Beke’). Baseer je ook niet enkel op de eerste voornaam om te zoeken, want jouw voorouder kan z’n tweede of derde voornaam gebruikt hebben. De geboortedatum is daarom een betrouwbaardere aanwijzing om je op te baseren.
• De verdeling van de archieven volgens geboortejaar is niet altijd even accuraat. Zo bewaart ARA 1 in theorie de dossiers van officieren geboren na 1900, maar soms duiken er ook officieren geboren in de jaren 1890 op. Was jouw voorouder een officier geboren in de jaren 1890? Dan zoek je dus best eerst in de online databank van het Legermuseum en wend je je bij een negatief resultaat tot ARA 1.
• Meer recente dossiers van militairen geboren na 1930 zijn nog niet overgedragen aan het Rijksarchief maar worden nog bewaard bij Defensie. Hierdoor zijn de dossiers van meer dan 1,75 miljoen recente dienstplichtigen van tussen 1946 en begin jaren 1990 niet raadpleegbaar. Uitzonderlijk vind je in ARA 2 echter ook dossiers van militairen geboren kort na 1930 die dienst deden eind jaren 40 en begin jaren 1950. 

Tips

• Gebruik zeker de dossierdatabank van het Legermuseum om dossiers van voorouders op het spoor te komen. Zelfs zonder het dossier in kwestie fysiek te gaan raadplegen, kan je via deze gegevensbank achterhalen tot welke eenheid een (onder)officier of soldaat behoorde en of die krijgsgevangen werd genomen.
• Voor de dossiers bewaard in het Rijksarchief kan je de gedigitaliseerde alfabetische steekkaarten ter plekke raadplegen in de leeszalen van de depots van het Rijksarchief.
• Op basis van de gevonden gegevens in het persoonlijk militair dossier van jouw voorouder kan je eventueel verder onderzoek verrichten. Zo kan je op zoek gaan naar archieven van bepaalde legerdivisies, specifieke militaire operaties, krijgsgevangenkampen, enz. Deze militaire archieven bevinden zich in het Legermuseum in het Jubelpark te Brussel of in het Centrum voor Historische Documentatie van de Krijgsmacht te Evere.
• Raadpleeg eventueel de online Namenlijst van het In Flanders Fields Museum. Dit internationale dodenregister bevat de ca. 600.000 dodelijke militaire en burgerslachtoffers van de Eerste Wereldoorlog in België. Deze databank kan helpen om gegevens over een gesneuvelde voorouder-militair op te sporen om daarna diens persoonlijk militair dossier op te vragen. Omgekeerd kan je jouw tijdens de Groote Oorlog gesneuvelde voorouder laten toevoegen aan de namenlijst als die nog zou ontbreken. Ook extra informatie die je hebt over je voorouder is welkom.
• Het War Dead Register van het War Heritage Institute  is een online databank met gegevens van gesneuvelde Belgische militairen. Deze baseert zich onder meer op de persoonlijke militaire dossiers. De databank bevat bijna 60.000 Belgische militairen, gesneuveld tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog, met inbegrip van de Afrikaanse campagnes, alsook na 1960. De gegevens kunnen overlappen met de WOI-namenlijst van het In Flanders Fields Museum, maar kunnen ook extra info prijsgeven. Ook hier kan je biografische informatie over gesneuvelde voorouders-militairen achterhalen én laten toevoegen aan de databank.