Hulpmiddelen

Online hulpmiddelen gebruiken om je familiegeschiedenis te ondersteunen? Begin bij Familienaam.be. Met deze website kan je de verspreiding van je familienaam in België nagaan, op basis van de bevolkingsregisters van 1998 en 2008. Let op hoofdletters, spaties en accenten, want varianten van je naam verschijnen niet automatisch.

Overzicht

Handschriften en taal

Handschriften lezen is niet altijd gemakkelijk, zeker wanneer je teruggaat in de tijd. De studie van oude handschriften noemen we ‘paleografie’. Ga zelf oefenen op de schitterende website Wat staat daer?.

Met Historische woordenboeken stelt het Instituut voor de Nederlandse Taal vijf wetenschappelijke historische woordenboeken via één zoekapplicatie gratis online ter beschikking. Samen beschrijven ze de Nederlandse woordenschat van ca. 500 tot 1976. Een niet te missen hulpmiddel dus als je in je bronnen oude woorden tegenkomt die we vandaag niet meer gebruiken.

De studie van dialecten in een bepaalde streek noemen we ‘dialectologie’. Beluister het dialect van jouw (geboorte)streek via Dialectloket, een website over taalvariatie van de Universiteit Gent. Klik je op de website door naar Stemmen uit het verleden, dan kan je de verzameling dialectbanden beluisteren die in de jaren 1960-1970 werden afgenomen voor elke plaats in België.

Het Instituut voor de Nederlandse Taal stelt bovendien een Database van de Zuidelijk-Nederlandse Dialecten ter beschikking.

Genealogie kent verder specifieke termen. Om je op weg te helpen, geven we je een genealogisch vocabularium mee waarin de voornaamste termen uitgelegd worden.

Bij het onderzoeken van documenten kan je soms vervormingen van namen tegenkomen die we vleivormen noemen. Om te weten te komen welke naam overeenkomt met welke vleivorm, bieden we een overzicht van oude vleivormen aan. Voor het overzicht is een artikel van dr. Frans Debrabandere (Debrabandere, Frans. "Oude vleivormen en varianten van voornamen" Vlaamse Stam (1975): 79-95.) bewerkt door Familiekunde Vlaanderen en nadien door Histories.

Genealogen gebruiken verschillende symbolen en/of afkortingen om gebeurtenissen aan te duiden zoals geboorte, doopsel, verloving, huwelijk, overlijden en begrafenis. Hoewel sommige tekens een internationaal karakter vertonen, zijn sommige symbolen eigen aan een bepaald land. Zo gebruikt Vlaanderen een aantal eigen tekens onder invloed van Michiel Mispelon die ervoor pleitte dat de gebruikte symbolen zouden voorkomen op een gewone schrijfmachine.

Onderzoek in oudere bronnen levert soms problemen op. Het lezen van de teksten is niet altijd eenvoudig en het gebruik van Latijnse woorden en termen in de parochieregisters kan ook voor moeilijkheden zorgen. Als hulpmiddel kan je een selectie van frequent voorkomende genealogische Latijnse termen downloaden. Verder kan je op de website van geneaknowhow.net een woordenlijst Latijn-Nederlands terugvinden.

Handschriften en taal

Tijd en geld

Gedurende de Franse Tijd in België – kort vóór en na 1800 – werd de Republikeinse kalender ingevoerd. De telling van jaar, maand en dag verschilt volledig van de Gregoriaanse kalender, die wij gewoon zijn. Voor kalenderomzetting is er gelukkig deze tool.

Door de eeuwen heen zijn er in de Lage Landen heel wat verschillende muntstelsels geweest. De Belgische frank werd pas in 1832, na de Belgische onafhankelijkheid, officieel erkend. De studie van (de geschiedenis van) geld noemen we ‘numismatiek’. Over oude muntrekeningen en de omzetting naar euro is er online heel wat informatie te vinden.

Oude maten en gewichten

In het verleden werden niet dezelfde maten en gewichten gebruikt om zaken te meten en te wegen zoals we die nu gebruiken. Binnen de rechtsgebieden Vlaanderen, Brabant en Limburg waren er gangbare regels over welke maten en gewichten aangehouden werden. Tussen de rechtsgebieden zijn er echter ook verschillen. Daarnaast zijn er ook nog lokale uitzonderingen. Om oude maten en gewichten voor de verschillende gebieden te raadplegen, kan je dit overzicht gebruiken. Voor het overzicht is het naslagwerk van Paul Vandewalle (Vandewalle, Paul. Oude maten, gewichten en muntstelsel in Vlaanderen, Brabant en Limburg. Gent: Vandewalle, 1984.), bewerkt door Familiekunde Vlaanderen en nadien door Histories. 

Nummeringssystemen

Een genealogisch nummeringssysteem wordt gebruikt om de familierelaties overzichtelijk voor te stellen. Men maakt daarbij gebruik van Romeinse en Arabische cijfers, hoofdletters, kleine letters en tekens. Ieder individu heeft een eigen nummer. Welk systeem je best kiest, hangt af van de genealogische werkwijze die je gebruikt (opklimmende of afdalende genealogie) en van je persoonlijke voorkeur. Hier worden een aantal veel gebruikte genealogische nummeringssystemen weergegeven.

Vergeet niet dat Histories vzw en afdelingen van Familiekunde Vlaanderen cursussen en vormingen aanbieden over allerhande onderwerpen die met familiegeschiedenis te maken hebben, zoals oud schrift. Met concrete vragen kan je ook bij online hulpgroepen terecht. Neem daarvoor een kijkje in de aparte linkgroep.