Links
Hulpwetenschappen
Wat vind je op deze pagina? Uitleg over:
Handschriften en taal
Paleografie?
Paleografie is de studie van oude handschriften. Handschriften lezen is niet altijd gemakkelijk. Zeker als je teruggaat in de tijd. Paleografie is een van die dingen die je alleen kan leren door te doen.
Zelf aan de slag gaan? Dat kan op de website Wat staat daer?
Historische woordenboeken
Met Historische woordenboeken stelt het Instituut voor de Nederlandse Taal vijf wetenschappelijke historische woordenboeken via één zoekapplicatie gratis online ter beschikking. Samen beschrijven ze de Nederlandse woordenschat van ongeveer 500 tot 1976.
Een niet te missen hulpmiddel als je in je bronnen oude woorden tegenkomt die we vandaag niet meer gebruiken.
Dialectologie
Dialectologie is de studie van dialecten in een bepaalde streek.
- Beluister via de website Dialectloket het dialect van jouw (geboorte)streek. Als je doorklikt naar Stemmen uit het verleden kan je de verzameling dialectbanden beluisteren die in de jaren 1960-1970 werden opgenomen voor elke plaats in België.
- Nog iets interessants? De Database van de Zuidelijk-Nederlandse Dialecten van het Instituut voor de Nederlandse Taal.
Genealogische termen
Stel je voor: je bent bezig met een historische tekst. Het handschrift heb je onder de knie, dankzij de paleografie-oefeningen op Wat staat daer? Maar sommige woorden lijken nergens op te slaan.
Neem bijvoorbeeld aaldingen of halsstraf. Wat betekenen die? Geen zorgen: in ons genealogisch vocabularium vind je de uitleg. Zo leer je dat aaldingen erfgenamen betekent en halsstraf een ander woord is voor doodstraf. Handig toch?
Ook namen kunnen wel eens vervormd zijn in historische documenten. Dat noemen we vleivormen. Bekijk ons overzicht van oude vleivormen om te weten te komen welke naam overeenkomt met welke vleivorm.
Voor het overzicht is een artikel van dr. Frans Debrabandere (Debrabandere, Frans. "Oude vleivormen en varianten van voornamen" Vlaamse Stam (1975): 79-95) bewerkt door Familiekunde Vlaanderen en nadien door Histories.
Genealogische afkortingen
Genealogen gebruiken verschillende symbolen en afkortingen om belangrijke levensgebeurtenissen aan te duiden. De geboorte, het doopsel, de verloving, het huwelijk, een overlijden en een begrafenis, al deze gebeurtenissen hebben een eigen symbool.
Die symbolen kunnen een internationaal karakter vertonen of eigen zijn aan een land:
- Vlaanderen gebruikt een aantal eigen tekens. Onder invloed van Michiel Mispelon die ervoor pleitte dat de gebruikte symbolen zouden voorkomen op een gewone schrijfmachine. Hier vind je een overzicht van de Vlaamse genealogische symbolen en afkortingen:.
- Het Nederlandse CBG|Centrum voor familiegeschiedenis heeft een lijst met universele genealogische symbolen op zijn website, gebaseerd op onderzoek naar wereldwijd gebruikte symbolen door Hilde van den Biggelaar.
Latijnse termen
Ook het gebruik van Latijnse woorden en termen in de parochieregisters kan voor moeilijkheden zorgen. Als hulpmiddel kan je deze selectie van frequent voorkomende genealogische Latijnse termen downloaden. Verder kan je op de website van geneaknowhow.net een woordenlijst Latijn-Nederlands terugvinden.
Tijd
Gedurende de Franse Tijd in België (kort vóór en na 1800) werd de Republikeinse kalender ingevoerd. De telling van jaar, maand en dag verschilt volledig van de Gregoriaanse kalender, die wij gewoon zijn. Raadpleeg deze tool van Scrigenda om een kalender om te zetten.
Geld
Door de eeuwen heen zijn er in de Lage Landen heel wat muntstelsels geweest. De Belgische frank werd pas in 1832 officieel erkend. Dat is na de Belgische onafhankelijkheid! De studie van (de geschiedenis van) geld noemen we numismatiek. Over oude muntrekeningen en de omzetting naar euro is er online heel wat informatie te vinden.
Oude maten en gewichten
In het verleden werden niet de maten en gewichten gebruikt die we vandaag kennen.
Binnen de rechtsgebieden Vlaanderen, Brabant en Limburg waren er gangbare regels over welke maten en gewichten aangehouden werden. Tussen de rechtsgebieden zijn er echter ook verschillen. Daarnaast zijn er ook nog lokale uitzonderingen.
Dit overzicht van oude maten en gewichten kan je helpen je weg te vinden door de wierwar van meetsystemen in de verschillende gebieden.
Voor het overzicht is het naslagwerk van Paul Vandewalle (Vandewalle, Paul. Oude maten, gewichten en muntstelsel in Vlaanderen, Brabant en Limburg. Gent: Vandewalle, 1984.), bewerkt door Familiekunde Vlaanderen en nadien door Histories.
Nummeringssystemen
Romeinse en Arabische cijfers, hoofdletters, kleine letters en allerlei tekens maken je voorstelling van familierelaties overzichtelijk. Ieder individu krijgt een eigen nummer. Een genealogische nummeringssysteem helpt je dus orde te bewaren.
Welk systeem je best kiest, hangt af van de genealogische werkwijze die je gebruikt (opklimmende of afdalende genealogie) en van je persoonlijke voorkeur. Hier geven we een aantal veelgebruikte genealogische nummeringssystemen.
Hulpwetenschappen gebruiken om je familiegeschiedenis te ondersteunen? Begin online bij Familienaam.be. Met deze website kan je de verspreiding van je familienaam in België nagaan, op basis van de bevolkingsregisters van 1998 en 2008. Let op hoofdletters, spaties en accenten, want varianten van je naam verschijnen niet automatisch.
Vergeet zeker niet dat Histories vzw en afdelingen van Familiekunde Vlaanderen cursussen en vormingen aanbieden over allerhande onderwerpen die met familiegeschiedenis te maken hebben, zoals oud schrift. Met concrete vragen kan je ook bij online hulpgroepen terecht. Neem daarvoor een kijkje in de aparte linkgroep.